Samsun Kent Haber köşe yazarı mimar ve şehir plancısı Embiya Sancak, Saathane Meydanında bulunan kale kalıntıları ile ilgili yazdığı yeni köşe yazısında, bulunan kale duvarları ile ilgili "Kale duvarları burada yapılacak binaların bodrum katına mı gizlenecek! Samsun için çok faydalı olacak bu kalenin ortaya çıkmasını istemeyenler var" dedi.
SAMSUN KALESİ'NİN BAŞINA GELENLER!
Şimdi sıkı durun! Yazacaklarım Saathane Meydanı ile Atatürk Bulvarı arasında mülkiyetleri olan, mülk sahiplerini ve tüm Samsun halkını, hatta Türkiye Cumhuriyeti'nin Kültür-Turizm politikası üzerinden, devletin menfaatlerini ilgilendiriyor. Nasıl mı ?
Anılan sahada; 1960 imar planına göre 4 ve 8 katlı ticaret yapılaşması öngörülmüştür. Bu imar planına göre özellikle Büyük Caminin kuzey yönü karşısında 1947 kadastrosu ile oluşan parsellere, Samsun Kalesi'nin parseli ile kumluktan tescil olunan parsel parçaları satılarak, tevhit yöntemi ile imar parselleri oluşturulmuştur.
Yapılan işlemler; imar planı ve imar yönetmeliğine tam uygundur. Vatandaş devletin verdiği belgeye göre, inşaat yapılması için inşaat ruhsatı, binayı kullanmak için de, Yapı Kullanma İzin Belgesi almıştır. İmar planlarında Samsun Kalesi'nin bulunduğu parseller belirlenmediği için ve 1974 yılına kadar Kültür Varlıklarına dair mevzuat olmadığından 'böyle gelmiş böyle gider' anlayışı ile işlemler yürümüştür.
Devletin eksik ve hatalı işlem yapmasından vatandaş sorumlu tutulamaz! Zaten de tutulmamıştır. Samsun Belediyesinin İmar İşleri bürokrasisi imar planı ve yönetmeliğe uygun olan, inşaat yapmak taleplerini yerine getirmiştir.
Sonuçta günümüzde yıkılan yapı dokusu oluşmuştur. Elbette; yasal mevzuatlar değişmiş ve kentin lehine olabilecek yeni plan kararı verilmesi ihtiyacı doğmuştur. Samsun Büyükşehir Belediyesi 2022 yılında Büyük Cami önündeki imar adasında birinci etapta gerçekleştirilen yapı dokusuna benzer yeni plan önermiştir. Kat adetinin azaltılarak daha uyumlu yapı dokusu oluşturulması anlayışı benimsenmiştir. Bence kısmen doğru bir hedef idi.
Ancak yapı adasında ortaya çıkan Samsun Kalesi temel kalıntıları, burada hedefledikleri projenin tatbik edilmesine imkan vermeyecektir. İstenilen projenin tatbik edilebilmesi için;
-Ortaya çıkarılan kale duvarı temelleri YOK SAYILACAK
-Çevrede yaptıkları gibi kazdıkları alan doldurularak üzerine bina yapılacak ve şöyle denilecek "İlerde açarız"
Bu makalelerde konu ettiğim gibi KALE DUVARLARINI YAPILACAK BİNALARIN BODRUM KATLARINDA GİZLEYECEKLER mi?
Asla niyet okumak gibi bir amacım yoktur. Sadece şimdiye kadar bu bölgede yapılan uygulamaları yazdım. Elbette böyle karamsar olmama gerek yoktur. Karar vericiler, Samsun’un menfaatlerinin korunması ve parsel maliklerinin mağdur olmamalarını sağlayacak, rasyonel çözüm bulmaya çalışacaklardır.
Sahada çalışırken tanıdığım mal sahipleri geldi. Dediler ki "Allah Samsun Milletvekili Mehmet Muş’tan razı olsun. Buradaki sorunumuzu çözdü"
Mehmet beyle aynı ilçenin insanıyız. Yani hemşeriyiz. Hoşuma gitti.
Ancak neyi çözdüğünü anlayamadım! Mehmet bey; Burada Samsun Kalesi'nin duvarları korunmadan bina yapılmasına imkan veren bir uygulamaya asla razı olmayacak değerli bir bürokrattır. Peki başka nasıl bir sorunu çözmüş bilemem! Mehmet beyle tanışmıyorum. Tanışıklığım olsa sorardım! Yine de temkinli olayım. Çünkü siyaset apayrı bir vaziyet alıştır! Sürpriz olabilir. Benim uzmanlık ve Samsunculuk idealim, mesleğimin ve bu kentin haklarını korumaktır. Elbette vatandaşın mağduriyetini de kalın harflerle dile getirmek.
BU ALANDA MAL SAHİPLERİ MAĞDUR EDİLMİŞTİR.
Samsun Kalesi'nin temel kalıntılarının konumu ve kentin yüksek menfaatleri mal sahiplerinin burada bina yapmasına engeldir. Aslında çare değerinde istimlak etmektir. Hani şimdi Sümbül Kafe'nin bulunduğu yerde bir ucube olan işhanı vardı ya. Samsun Büyükşehir Belediyesi istimlak etmişti. Şimdi konumuz olan bu alanda; korunması gereken Samsun Kalesi duvarlarının temel kalıntıları olduğu için, merkezi hükümet bütçesinden istimlak edilebilir.
Gerekçem şudur: Samsun Kalesi'nin turizm amaçlı ziyaret merkezi olabilmesi için, Saathane Meydanına hakim konumdaki orijinal yerinde Bağdat Kapısı ayağa kaldırılmalıdır!
Önerime kenti yönetenler ile Kültür Bakanlığı birimleri sıcak bakarsa, alanda vatandaşların finanse ettiği kazı türü terk edilmelidir. Kazı sahası Bakanlık tarafından genişletilerek kentsel arkeolojik kazı türüne çevrilmelidir.
Altta verilen 1886 yılında çizilen imar uygulama haritası ile 2015 ve 2016 yılında yapılan kazı esnasında sahada bulunarak haritada belirtilen fiziki unsurların hepsi yerinde tespit edildi. Daha sonra üzeri kapatıldı.
1: 1869 yangınında yok olan sadece temelleri kal hamam. Samsun Büyükşehir Belediyesi harita servisince konum haritası çizildi.
2: Samsun Kalesi ile Şifa Hamamı arasındaki taş duvar. Bu duvar ile Samsun Kalesi duvarlarının aynı devre olduğuna dair analiz yapıldı. Bu duvarda kısmen gömüldü. Yerinde ucu gözüküyor.
3: 2015-2016 kazısı esnasında bulunan duvarın dışında, Doymaz Derenin denize deşarji için yapılan Osmanlı Kanalı bulundu. Rölevesi çizildi. Sonradan üzeri kapatıldı.
4: B: Samsun Kalesinin Bağdat Kapısı. Şimdi Saat Kulesi ile kazı alanı arasındaki yol ile (27 ) ada (9- 10 ve 11) numaralı parsellere isabet eder.
Bu çalışmada asla hata payı yoktur. Diğer bir belge tahminen 1850-1860 arasında Samsun için çizilen ilk haritanın detay kopyasıdır ( Bu haritanın orijinalinden 2008 yılında tarafımdan fotoğraf kopya alınmıştır)
Şimdi de fotoğraf belgeleri. ( Fotoğraflar tarafımdan çekilmiştir)
Üstte fotoğrafta 1 numarada Samsun Kalesinin Pazar Kapı ( Bağdat ) girişinin Yemiş Meydanı tarafındaki KULE DUVARI TEMELİ, hemen yanında mavi renkli 3 numarada Osmanlı Doymazdere taş kemer kanalı, 2 numarada ise Samsun Kalesi'nin Subaşına doğru devam eden karasal surlarının bir parçasının temeli. Kazı burada kesildiği için devamını göremedik.
4 numarada kazı yapılamadı. Dükkanların önüydü. Esnaf iyice mağdur olmuştu. Ben tanığım, gerçekten esnaf perişan olmuştu. Ama şimdi dükkanlar yoktur. Mağduriyet yoktur.
Ama maalesef Samsun için çok faydalı olacak bu kalenin ortaya çıkmasını istemeyenler vardır! Kazı olabildiğince genişletilmelidir. Kazı Kültür Bakanlığı tarafından yapılmalıdır.
Devam edecek . Saygılarımla
