Samsun Kent Haber köşe yazarı mimar ve şehir plancısı Embiya Sancak, Samsun Kalesi'nin başına gelenleri yazdığı seri yazı dizisinde, Saathane Meydanında bulunan Samsun Büyük Cami ve Taşhan bölgesinde tarihi kale duvarlarının yapılan dükkanların altına gömüldüğünü gündeme getirdi.
SAMSUN KALESİNİN BAŞINA GELENLER
Samsun Büyük Cami önündeki arkeolojik kazı sahasını inceleyip, ortaya çıkan kale duvarı temelini görünce, bir şüphe peydah oldu bende ve içim cız etti.
Galiba Samsun Kalesi'nin temellerinin sonu olan dönüş kısmını, yeni yapılan dükkanların altına gömmüşler mi?
Aslında binalar yapılırken ve temelleri atılırken inşaat sahasına gitmiştim. Üstelik bina projeleri için, Samsun Koruma Kurulu uygundur demişti. Kale duvarlarının sonu olarak bittiği yerin, Maarif Kırathanesi'nin yer olduğunu Samsun’da sağır sultan bile duymuştu! Değerli araştırmacı tarihçi-yazar Baki Sarısakal defalarca yazmıştı.
Bu bölüm; yani birinci etapta Taşhan tarafındaki kısım için plan notunda 'Bodrum Kat Yapılamaz' hükmü vardır.
Kale duvarını bulmak amaçlı kazı yapılmıştır!
Kalenin son kısmında temellerin derinde olduğunu, şimdi yapılan kazıdan çıkan sonuca göre anlıyoruz. Bu temeller; yapılan binaların bodrum seviyesinde olduğundan, 'Bodrum Kat Yapılamaz' kararı gereğince, inşaat için de kazı yapılmayınca, kale temelleri üzerine dükkanlar yapmışız.
Yani burada tarihi gömmüşüz demektir!
Şu belgelere göre şüphe doğmuştur:
a-Şimdi yapılan arkeolojik kazıda kale duvarları temel altı kotuna kadar inerek kazı yapıyorlar. Yani doğrusunu yapıyorlar. Böylece kale duvarlarının temel kotu görüldü.
b-Birinci etapta yapılan dükkanların temeli; kale duvarlarının üzerinde bir kota sahiptir. Yani Samsun Kalesi'nin son kısım temelleri gizlenmiş gibi olmuştur.
c-Sebebi gayet açıktır. Aşağıda verdiğim 1886 yılında çizildiğini düşündüğüm bir nevi imar uygulama haritası olan haritanın doğruluğunu bir evvelki makalede ispatlamıştım. (Haritanın aslı; araştırmacı -tarihçi-yazar sayın Baki Sarısakal'ın arşivindedir.)
Bu haritada ( ??? ) işareti ile belirttiğim, kısım bu makaleye konu olan Samsun Kalesi'nin dönüş kısmı olan, son duvarlarının temelleridir. Bu temellerin yok edilebilmesi için sonradan bu alanda bodrumlu betonarme binaların yapılmış olması gerekiyordu. Halbuki 1869 yangınından sonra veya Cumhuriyet döneminde burada kale temellerini yok edecek bina yapılmamıştı. Tek seçenek kalıyor. Bu sahada zamanında kale temellerini bulmak amaçlı kazı yapılmadığı için hata oluşmuştur!
Konuyu bu makalede gündeme getirmemin nedeni, 'Pişmiş aşa su katmak değildir'
Günümüzde Büyük Cami karşısında yapılan kazıda ve alınacak kararlarda hataya düşülmeden, burada bulunan kale duvarı temel kalıntılarının halka açık statüde bodrum katlarda düzenlenecek mekanlarda teşhire açılmasıdır.
Saygılarımla
